Prva je potencijalna analogija s hrvatskim vinima klimatska podjela regije na dva dijela, kontinentalnu sjevernu i mediteransku južnu Rhônu. Iako slične karakteristike poput snažnog sjevernjaka Mistrala oblikuju vinograde duž regije, na vinskim se mapama Rhôna definira kao opreka dva jasno razgraničena svijeta.
Piše: Janica Tomić, Wine Academy Croatia
Iako rijeka Rhôna već u polazišnoj Švicarskoj definira vinske regije poput Valaisa, njen nizvodni dio, na jugozapadu Francuske, formira jedan od najzanimljivijih vinskih punktova svijeta. Najveći proizvođač AC vina (najviša oznaka kontroliranog porijekla) nakon Bordeauxa, dolina Rhône je istovremeno rasadnik distinktivnih i globalno sve popularnijih vinskih stilova. Dovoljno se sjetiti imena poput Hermitagea (najutjecajnijeg izričaja syraha, kvalitetom često uspoređivan s Premier Cru Bordeauxima), rijetkog ‘velikog’ vina koje se pije mlado (Condrieu) ili prototipa vinoznih, ‘ozbiljnih’ roséa, kao zaštitnog znaka regija Tavel i Lirac.
ABECEDA REGIJE
Prva je potencijalna analogija s hrvatskim vinima klimatska podjela regije na dva dijela, kontinentalnu sjevernu i mediteransku južnu Rhônu. Iako slične karakteristike poput snažnog sjevernjaka Mistrala oblikuju vinograde duž regije, na vinskim se mapama Rhôna definira kao opreka dva jasno razgraničena svijeta.
Prestižni sjever proizvodi manje od 10% vina regije na strmim padinama uz rijeku, s izazovima poput erozije tipično granitnog tla koje je potrebno vraćati tehnikama poput žičara (i koji diktiraju i više cijene). Côte-Rôtie na samom sjeveru najelegantnija je ekspresija syraha koja, u pionirskom primjeru ko-fermentacije crne s bijelom sortom (viognier), nudi svojevrsnu pinot noirovsku verziju syraha, u kontrastu s jednako ikoničnim robusnijim stilom Hermitagea ili Cornasa južnije. Condrieu i unutar njega često navođena kao najmanja apelacija Château-Grillet (niti 4 ha) bez premca su najljepši izričaji viogniera uopće, s eksplozijom marelica i žutog koštuničavog voća, notama bijelog cvijeća i karakterističnim đumbirom. Vrijednost za novac nude dvije veće regije sjevera, na lijevoj strani obale nešto linearniji Saint-Joseph i najveći Crozes-Hermitage na istoku, s distinktivnim primjerima kao što je Domaine Thalabert koji kvalitetom dostižu Hermitage.
Pristupačniji jug Rhône, s druge strane, proizvodi većinu vina regije, dominantno pod baznijim etiketama (Côtes du Rhône i Côtes-du-Rhône-Villages), ali i u specifičnijim terroirima, kakvi su primjerice slavni obluci (galets) najzvučnije apelacije juga, Châteauneuf-du-Papea. Trinaest dozvoljenih sorti Châteauneufa tipične su za još jednu dihotomiju koja ulazi u standardni opis sjevera nasuprot jugu: sjever je monosortan, dok ostatak manje poznatih, ali zato cjenovno privlačnih regija juga poput Gigondasa, Vacqueyrasa itd. tipično čine kupaže.
LEKCIJE RHÔNE
Sortiment Rhône vodeći je razlog zbog kojeg regija postaje sve zanimljivija široj publici. Trend sadnje sorti poput grenachea svih boja, syraha, mourvèdrea, viogniera, marsanne itd. inicirali su u Francuskoj, a zatim i Americi 1980-ih proizvođači od milja zvani Rhône Rangers, a u novije se vrijeme vrtoglavom brzinom širi od Australije do Argentine.
Ni Hrvatska nije ništa manje imuna na otkriće kvaliteta, npr. syraha, čiju popularnost možemo pratiti u vinogradima od Slavonije i Istre do Brača i nadalje. Grenašofilija, ako je suditi po vinskim radionicama i policama vinoteka, također zahvatila naše krajeve, a s obzirom na par stotina hektara više desetljeća starih loza grenachea u Hrvatskoj, nadamo se uskoro i većem broju domaćih etiketa. I viognier se javlja od Istre do Komarne te otkriva u aromatskom potencijalu kao zanimljiv dodatak npr. pošipu.
Stilski se upadljiva paralela može naći između Dalmacije i toplih mediteranskih vina juga Rhône, čiji se tradicionalistički pristup i prepoznatljiva ‘rustikalnost’ vina danas transformira, zadržavajući identitet na razne, potencijalno inspirativne načine.
Još bi produktivniji uzori bile priče o renesansi strmih i nepristupačnih vinograda npr. u Côte-Rôtieu. Regija je, slično zapuštenim suhozidnim terasama na Jadranu, zbog neisplativih uvjeta rada u vinogradu još 1970-ih bila svedena na svega 70-ak ha dok danas po visokim cijenama trži plodove svojih preko 250 ha.
Glavni akter renesanse regije, vinarija obitelji Guigal, danas vinificira gotovo polovicu Côte-Rôtiea i paletu drugih vina regije, dostupnih i na našim policama. Poklonici dobrih vinskih priča ne bi trebali propustiti BBC-jevu seriju Wine Course (1995) Jancis Robinson, u kojoj se, među ikonama suvremenog vinarstva, pojavljuje i Marcel Guigal i demonstrira bespoštedno inzistiranje na selekciji i kvaliteti grožđa.
Hvalevrijedna pedanterija i kontroverzni pristup odležavanja delikatnog Côte-Rôtiea u novom hrastu i do 42 mjeseca rezultirala je kultnim vinima (La Turque, La Mouline i La Landonne) iz dva vrhunska vinograda i zaradila Parkerove stotice, kao i opravdano šire poklonstvo. Kvaliteta Guigalovih vina međutim daleko nadilazi tzv. ‘La La’s’, kao i ona sestrinske vinarije Vidal-Fleury, čiji pristup minimalne intervencije rezultira npr. izvrsnim baznim CdR 2013 i impresivnim Condrieuom.
Među ostalim ključnim vinskim kućama kakvi su negociants Delas, Jaboulet, Perrin & Fils ili Chapoutier, ovaj potonji inspirativni je primjer s drugog kraja spektra. Danas poznat po etiketama s krajeva svijeta odakle se širio iz matične Rhône, od Roussillona i Ribere del Duero do Alsacea i Australije, Chapoutier gradi autorski potpis nizom pametnih poteza.
Prva su vinarija, recimo, čije su etikete napisane na Brailleovom pismu, a svi su vinogradi u njihovom vlasništvu njegovani biodinamički, što ih čini vlasnikom jednog od najvećih takvih vinograda. Organski i biodinamički pristup u proizvodnji te veličine posebno je zanimljiv jer daje karakter baznim vinima, a među perjanicama Chapoutierove Rhône ne treba propustiti Chante-Alouette, čisti marsanne sa svježinom i elegancijom koja može biti uzor južnjačkim bijelim vinima.
VAN OKVIRA
I manji su proizvođači, poput legendarnog Jean-Louisa Chavea (”the modest master of Hermitage”) ili kultne provansalske kupaže syraha i caberneta u autorstvu Domaine Trevallon (Vin de Pays des Bouches du Rhône) neupitni vrhunci francuskih vina, kao i agenti revolucije. Sočni Crozes-Hermitage pod navojnim čepom (David Reynaud), svježi izričaj Châteauneuf-du-Papea odnjegovan bez hrasta (Domaine Vaudieu, Vieux Donjon), samo su dio potpisa nove Rhône, iako rjeđe viđeni na našem tržištu. Mladi jurišnici Châteauneuf-du-Papea poput Vieux Donjona (izvrsno bijelo vino ko-fermentacija je clairette i roussanne) ili bijele i crne varijante Clos St. Jean samo su neki od razloga zašto ovu inspirativnu regiju vrijedi posjetiti.
